Psychologische veiligheid gaat over de interactie tussen mensen binnen een organisatie. Het is die subtiele, maar zeer krachtige sfeer waarin je als medewerker weet dat je vrij bent om je mening te geven, fouten te maken en vragen te stellen zonder angst voor afwijzing of kritiek. Je voelt je gehoord, serieus genomen en uitgedaagd om het beste uit jezelf te halen. Deze vorm van veiligheid ontstaat vooral door de houding en het gedrag van leidinggevenden, maar ook door de cultuur binnen het team. Leidinggevenden spelen een sleutelrol door een klimaat te creëren waarin open communicatie, respect en samenwerking worden gestimuleerd. De grote vraag is natuurlijk, hoe?
Psychologische veiligheid versus psychologische basisbehoefte
Het boeiende is dat veiligheid an zich geen psychologische basisbehoefte is. Vanuit de zelfdeterminatie theorie gaat het om autonomie, competentie en binding. Steeds vaker wordt hier ook rechtvaardigheid aan toegevoegd door Chivo. Veiligheid is een hygiene -maatregel waarbij geldt dat als het er is, je het vaak niet opmerkt. Als het er niet is, dan ‘voelen’ mensen dat en heb je er ook last van. Onderzoek toont aan dat veiligheid ook geen onafhankelijk effect heeft op vitaliteit. Hoe zit het dan wel?
Het psychologisch veilig voelen loopt via de as van rechtvaardigheid. Ofwel, het eerlijk verdelen van de lusten en de lasten. Het gaat ook over respectvol behandeld worden. Eerlijk verdelen staat echter niet gelijk aan ‘gelijk verdelen’. Denk hierbij aan iemand die door eigen verdienste meer succes heeft of een briljant idee, dan krijgt hij – gerechtvaardigd – een ander deel dan iemand dat dat niet heeft gedaan.
Invloed
En dit is precies waar jij als leidinggevende invloed op hebt: het eerlijk verdelen van de lusten en de lasten in je team. Dat leidt niet alleen tot meer psychologische veiligheid, maar ook tot meer prestatie in je team. Dit is echter makkelijker gezegd dan gedaan wellicht, zeker in de hectiek van alledag. Waar het vooral om draait is dat je als leider zicht hebt op je mensen en zorgt dat het werk eerlijk verdeeld wordt. We kennen allemaal die ene medewerker die altijd een stapje harder zet. Niks mis mee zou je zeggen, en tegelijkertijd leidt het tot een onrechtvaardige verdeling van het werk. Vroeg of laat breekt dit op.
Praktische tips
Een belangrijke basis voor rechtvaardigheid is een stevig fundament van een team. Een paar vragen die hierbij behulpzaam zijn om als team te bespreken:
- Wie zijn wij en wat is onze drijfveer (individueel en als groep)?
- Wat is onze gezamenlijke opdracht?
- Welke taken zijn er en hoe kunnen we die binnen het team goed verdelen?
- Wat als het werk herverdeelt moet worden, hoe doen we dat zodat het eerlijk verdeeld blijft?
- Hoe gaan we met elkaar om als iets niet goed gaat? Hoe praten we dan met elkaar?
- ….
- ….
Er zijn nog veel meer vragen te bedenken. Het valt of staat met een leider die het team ontwikkelt, rekening houdt met alle psychologische basisbehoeften, en zeker met ‘rechtvaardigheid’ als het gaat om de psychologische veiligheid.
En hier ben je als leider verantwoordelijk voor. In het werkvuur koppelen we dit aan zuurstof waar rechtvaardigheid een onderdeel van is. We hebben een korte test voor je ontwikkelt om te kijken hoe jij op alle onderdelen scoort als leider, doe de test hieronder.
Recente reacties